Speenfase bij lammeren is cruciaal

In de lammeropfok is het spenen van de lammeren een cruciale fase. Het spenen is de afsluiting van de melkperiode en de start van de herkauwperiode. Zo abrupt als we dit hier beschrijven, moet deze omschakeling echter niet gaan.
Aan de basis van een geslaagd speenproces ligt een goed werkende pens. De pens vervult namelijk een sleutelfunctie in de overgang van het drinken van melk naar het vreten van vast voer. Dat is voor een lam een erg grote verandering die we in korte tijd willen doorvoeren.

Het is van belang om alleen vitale lammeren te spenen. Lammeren die niet fit zijn, kunnen veel beter eerst aansterken op melk. Daarnaast kunnen niet fitte lammeren hun energie veel beter gebruiken om beter te worden, dan verspillen aan stress tijdens het speenmoment.
Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat lammeren minimaal zeven weken oud moeten zijn, voor ze gespeend worden. Lammeren van zes weken oud zouden nog te veel terugvallen in gewicht, conditie en gezondheid. Daarnaast moet een lam op het moment van spenen minimaal 13 kg wegen. Dan heeft het dier voldoende conditie opgebouwd voor het speenproces.

Voeropname bevorderen
Het allerbelangrijkste is dat de lammeren vóór het spenen zo veel mogelijk voer opnemen. Hieronder geven we enkele tips om de voeropname van jonge lammeren te maximaliseren:

• Bied zo vroeg mogelijk water, structuurbron en krachtvoer aan. Hoe eerder lammeren ermee in aanraking komen, hoe eerder ze het zullen gaan ontdekken en uiteindelijk vreten.
  • Water: moet vooral vers zijn en gemakkelijk toegankelijk, dus een open bakje is het meest ideaal. 
  • Structuurbron: liefst kort gehakseld stro. Hooi kan ook, maar daarvan weten we niet wat er precies in zit qua eiwit. Daarnaast is het soms té lekker, waardoor lammeren niet meer aan de brok beginnen. 
  • Krachtvoer: een onbeperkt (ad lib) te voeren brokje, dat voldoende zetmeel (voor de aanmaak van penspapillen), voldoende eiwit (voor uitstekende groei) en een goede VEM bevat (voor energie om van te kunnen groeien). 
• Bied krachtvoer en structuurbron los van elkaar aan, zodat het dier zelf kan kiezen in welke verhouding wordt gevreten. Lees daarover meer in de resultaten van Noortje's lammeronderzoek. 
• Zorg er voor dat lammeren rondom het spenen geen andere veranderingen meemaken, zoals omschakeling van voer, omschakeling van hok, groepswisselingen. Zo reduceer je de overige stressfactoren en stimuleer je de krachtvoeropname.
• Maak de melkopname minder aantrekkelijk of bemoeilijk deze:
  • Vervang de spenen meermaals per week door nieuwe die niet of nauwelijks ingeknipt zijn.
  • Zorg in de speenfase voor meer lammeren per speen, bijvoorbeeld minimaal 20.
  • Neem geleidelijk spenen weg. Haal bijvoorbeeld elke drie dagen twee spenen van de automaat en hang ze in water met elektrolyten. Elektrolyten bevorderen de vochtbalans in het lam en de extra wateropname zal zorgen voor extra voeropname. Na drie dagen haal je deze geheel weg en doe je hetzelfde met de volgende twee spenen. Speen wel altijd af met minimaal twee spenen, zodat de druk per speen niet té hoog wordt. Het zijn en blijven tenslotte kuddedieren die graag samen naar de speen gaan!
  • Zorg voor een voerbak waar dieren gelijktijdig aan kunnen vreten. Want zien vreten, doet vreten. 

Het uiteindelijke doel is een zo goed mogelijk ontwikkelde pens.